Με δεδομένο ότι συζητάμε πρώτη φορά στο Δ.Σ πρόταση που σχετίζεται με την νέα προγραμματική περίοδο του ΕΣΠΑ, καταθέτουμε μια συνοπτική θέση για το ΕΣΠΑ 2021- 2027.

Καθημερινά αναδεικνύεται η δραματική Κατάσταση που επικρατεί στα νησιωτικά συμπλέγματα της χώρας, και ειδικότερα στα μικρά νησιά.  Σχεδόν σε όλους τους τομείς (υποδομές και υπηρεσίες υγειάς – παιδείας, δείκτες απασχόλησης – αξιοποίηση πλουτοπαραγωγικών πόρων – αγροκτηνοτροφικες δραστηριότητες – υποβάθμιση του περιβάλλοντος, κλπ).  Όλα  αυτά δεν είναι τίποτα άλλο από την τοπική έκφραση προβλημάτων με εθνική εμβέλεια, που απορρέουν από της εφαρμοζόμενες πολιτικές των κυβερνήσεων διαχρονικά .

Οι «αναδιαρθρώσεις» που έγιναν στο παρελθόν, δεν έφεραν θετικά αποτελέσματα για την ανάπτυξη τις νησιωτικής χώρας, δεν αναίρεσαν τις οικονομικές και κοινωνικές ανισότητες.  Αυτό δεν οφείλεται σε επιφανειακά φαινόμενα, σε λαθεμένους θεσμούς ή στους ανικάνους τοπικούς «άρχοντες»,  οφείλεται στο ότι απαντήθηκαν αρνητικά, σε βάρος του λαού τα ερωτήματα:

• Ποιος φταίει για την ερήμωση της υπαίθρου;
• Ποιος φταίει για την ανισόμετρη ανάπτυξη της Περιφέρειας.

Τα φαινόμενα αυτά είναι σύμφυτα με το καπιταλιστικό σύστημα, με τη πολιτική που εφαρμόζεται στα πλαίσια της κάθε φορά εξάρτησης της χώρας  και σήμερα από την Ε.Ε.

Διαβάζουμε στη ιστοσελίδα του ΕΣΠΑ….. «Στην Προγραμματική Περίοδο 2021-27, η σημασία της χωρικής ανάπτυξης αναδεικνύεται μέσα από τη θεσμοθέτηση του ξεχωριστού Στόχου Πολιτικής 5   «Μια Ευρώπη πιο κοντά στους πολίτες της, μέσω της προώθησης της βιώσιμης και ολοκληρωμένης ανάπτυξης όλων των εδαφικών τύπων και των τοπικών πρωτοβουλιών».

Πόση άραγε υποκρισία, κρύβεται σε λίγες λέξεις, όταν οι σχεδιασμοί που εγκρίνονται σε επίπεδο η ΕΕ και νομοθετούνται σε εθνικό επίπεδο με ευθύνη της κυβέρνησης της Ν.Δ και των κατά καιρούς προθύμων συνοδοιπόρων, ευθύνονται για την επίθεση σε εργασιακά δικαιώματα, οδηγούν μεγάλο μέρος του ενεργού πληθυσμού στην ανεργία, γεννούν την ακρίβεια και τη φτώχεια, κάνουν πολεμικές επεμβάσεις σε διάφορα μήκη και πλάτη του πλανήτη και πολλά άλλα.

Μοναδικό κριτήριο αυτών των σχεδιασμών είναι η ενίσχυση της κερδοφορίας  των μεγάλων επιχειρηματικών ομίλων, με τις εργατικές λαϊκές ανάγκες να αντιμετωπίζονται ως κόστος.   Άλλωστε η πολιτική του κόστους- οφέλους, απορρίπτει κρίσιμα έργα όπως έργα αντισεισμικής θωράκισης, αντιπλημμυρικά, αντιπυρικά και όταν η μνήμη είναι πρόσφατη και νωπή με τη χώρα να βιώνει απ άκρη σ άκρη της μια ανείπωτη τραγωδία, σε ανθρώπινες ζωές και περιβάλλον. Νεκροί πιλότοι στην Κάρυστο κι ένας κτηνοτρόφος, νεκρή μια ανάπηρη γυναίκα στον Αλμυρό Βόλου, και πόσοι ακόμα θα προστεθούν σε αυτή την μακάβρια λίστα μέχρι το τέλος του καλοκαιριού….

Πέρα από αυτό, υλοποιώντας πολιτικές που συναποφασίζονται σε επίπεδο ΕΕ, η περίφημη νησιωτική πολιτική μεταφράζεται σε πανάκριβα ακτοπλοϊκά εισιτήρια, την ώρα που οι εφοπλιστές έχουν δεκάδες  φοροαπαλλαγές και εθελοντική φορολογία, με ευθύνη όλων των κυβερνήσεων, μεταφράζεται σε τεράστιες ελλείψεις σε υγεία, παιδεία, άλλες κρίσιμες υποδομές και ο κατάλογος είναι ατέλειωτος.

Για ποιο σκοπό δίνονται αυτά τα κονδύλια που είναι χρήματα των εργαζομένων όλης της ΕΕ;       Ο σκοπός είναι ξεκάθαρος και διατυπώνεται στο εισηγητικό κείμενο των ΟΧΕ: Ενίσχυση της επιχειρηματικότητας και της απασχόλησης. Και το κρίσιμο είναι η λεγόμενη επιχειρηματικότητα, αφού αυτή την άποψη υπερασπίζετε ένα χρεοκοπημένο σχήμα που λέει: ανάπτυξη για τους λίγους  να πάρει κάποια ψίχουλα ο λαός.

Άρα καλό θα είναι τουλάχιστον στις αποφάσεις που εγκρίνουν τα δημοτικά και περιφερειακά συμβούλια, να είναι μετρημένα τα λόγια που εξωραΐζουν την Ε.Ε, ή όπως λέει ο λαός μας «τα λίγα λόγια ζάχαρη και τα καθόλου μέλι»

Αφού για μια ακόμα φορά κάνουμε καθαρό  ότι διεκδικούμε ότι μας στερούν, και δεν απορρίπτουμε τις ευρωπαϊκές χρηματοδοτήσεις λόγο του πολιτικού προσανατολισμού  της Ε.Ε. Αφού επισημάνουμε ότι μας «οφείλουν» έργα υποδομών, αναβάθμισης σχολικών κτηρίων, ανάπλασης ελεύθερων χώρων. Να τονίσουμε ότι κάθε έργο (ειδικά έργο μεγάλης κλίμακας) που  προετοιμάζεται και υλοποιείται στο νησί μας είναι θετική εξέλιξη, ανεξάρτητα από το ποια χρονική στιγμή εκτελείτε.

Σχετικά με την σημερινή συζήτηση για την διαδικασία σχεδιασμού των Ολοκληρωμένων Χωρικών επενδύσεων (ΟΧΕ) στο Βόρειο Αιγαίο,  πριν τοποθετηθούμε για τις προτάσεις που εισηγείστε, αρχικά πρέπει να διευκρινιστεί αν σήμερα συζητάμε τις προτάσεις των δημοτικών παρατάξεων για τον σχεδιασμό η αν καλούμαστε να εκφράσουμε γνώμη για ένα σχέδιο που έχει διαμορφωθεί ερήμων του δημοτικού Συμβουλίου. Αφού όπως προκύπτει από το Παράρτημα Γ της πρότασης των ΟΧΕ που μας κοινοποιήθηκε, η διαδικασία έχει ξεκινήσει από τις  22/3/2023, μέχρι σήμερα έχουν γίνει 17 συναντήσεις οι 6 με την συμμετοχή της διοίκησης του δήμου Ικαρίας, χωρίς να έχει ζητηθεί καν η γνώμη του συμβούλιου.

Εν συνεχεία καταθέτουμε ορισμένες παρατηρήσεις που εκτιμούμε ότι θα ήταν χρήσιμο να συνυπολογιστούν στην διαμόρφωση του οριστικού πλαισίου των Ολοκληρωμένων Χωρικών επενδύσεων.

• Αρχικά κρίνουμε ως θετική εξέλιξη που συμβάλει στην άμβλυνση των ανισοτήτων που υπάρχουν ανάμεσα στους δήμους του Βόρειου Αιγαίου, την διαμόρφωση της πρόσκλησης των Ολοκληρωμένων Χωρικών επενδύσεων, μονό για τους μικρούς δήμους της περιφέρειας.
• Εν συνεχεία θα ήταν χρήσιμο πιστεύουμε και όχι μονό για τον δήμο της Ικαρίας να επανεξετασθεί η κατανομή των πόρων σε άξονες προτεραιότητας και θεματικούς στόχους που έχουν μεγαλύτερη ανάγκη ενίσχυσης λόγω των σοβαρών ελλείψεων στις σχετικές υποδομές, π.χ οδικά δίκτυα, λιμενικά έργα και Επεξεργασία λυμάτων.
• Επιβάλλεται επίσης κατά την διαδικασία σύνταξης των σχετικών προσκλήσεων που θα ακολουθήσουν, να εξαντληθούν όλες οι δυνατότητες που αφήνει το ασφυκτικό νομικό πλαίσιο του ΕΣΠΑ. Ώστε να μην διέπονται από δυο βασικές αρχές την «ανταγωνιστικότητα» και την «επιλεξιμότητα» έργων και δράσεων.
• Θεωρούμε απαραίτητο να διευκρινιστεί πριν την τελική έγκριση της πρότασης στρατηγικής για την ανάπτυξη των μικρών νησιών, στο πλαίσιο του Περιφερειακού Προγράμματος «Βόρειο Αιγαίο» του ΕΣΠΑ 2021-2027.  Ότι οι προσκλήσεις που θα εκδοθούν για την ένταξη όσων έργων συμπεριληφθούν στο σχέδιο των ΟΧΕ,  θα αφορούν ως δικαιούχους μόνο τους δήμους και δεν θα υπάρχει η δυνατότητα χρηματοδότησης αυτών των έργων σε σύμπραξη με τον ιδιωτικό τομέα (ΣΔΙΤ) .
• Το κριτήριο της πληθυσμιακής συγκέντρωσης δεν πρέπει να έχει βαρύνουσα αξιολόγηση, χωρίς τουλάχιστον να συνεκτιμάται ότι μια δομή (π.χ βιολογικού καθαρισμού) δεν απευθύνεται στους μονίμους κατοίκους του οικισμού που μπορεί να μην υπερβαίνουν τους 1.000 αλλά στους 5.000 που δέχεται το καλοκαίρι.

Κατόπιν αυτών με δεδομένο ότι η υλοποίηση των ΟΧΕ τα επόμενα χρόνια, αφορά την τύχη σοβαρών και αναγκαίων υποδομών για τα νησιά μας, που μπορούν να εξασφαλίσουν χρηματοδότηση, προκύπτουν τα έξης ερωτήματα :

• Ποιο είναι τα οικονομικό μέγεθος (ως πόσο και ως ποσοστό) του Π.Π «Βόρειο Αιγαίο» του ΕΣΠΑ 2021-2027, που διατίθεται για τις ΟΧΕ. Το πόσο 36.137.120€ ισχύει η όχι ?
• Λαμβάνοντας υπ οψιν ότι μόνο οι προτάσεις του Δήμου Ικαρίας που είχαν ενταθεί, στο σχέδιο των ΟΧΕ της προηγούμενης Περιόδου με βάση την 46/2017 Απόφαση του Π.Σ ήταν 25.318.571€. Τίθεται το ερώτημα με ποιου οργάνου την απόφαση καθορίστηκε αυτό το μέγεθος, το οποίο είναι μικρότερο από του 2017  ?
• Με βάση ποια κριτήρια υποβλήθηκαν οι προτάσεις που υπάρχουν στο Παράρτημα Α των ΟΧΕ ?
• Από τα αρχεία που έχουν διανεμηθεί σε Δ.Σ και Π.Σ υπάρχουν αναντιστοιχίες ως προς τα προτεινόμενα έργα και το οικονομικό μέγεθος των ΟΧΕ.

Για παράδειγμα στον συνοπτικό πίνακα που δόθηκε στο Π.Σ υπάρχουν   7 προτάσεις που αφορούν τον Δήμο Ικαρίας, και στο Παράρτημα Α που δόθηκε στο Δ.Σ υπάρχουν  5  προτάσεις (δεν υπάρχουν η Αντικατάσταση εσωτερικού δικτύου ύδρευσης οικισμών Δήμου Ικαρίας, και η Κατασκευή δικτύου αποχέτευσης και μονάδας επεξεργασίας και διάθεσης λυμάτων των παραλιακών και τουριστικών οικισμών Γιαλισκαρίου και Αρμενιστή). Στο ένα σχέδιο (Π.Σ) υπάρχει η Ολοκλήρωση μονάδας επεξεργασίας λυμάτων Δ.Κ. Αγίου Πολυκάρπου, στο άλλο (Δ.Σ) υπάρχει η Μεταφορά, επεξεργασία και διάθεση λυμάτων οικισμού Καραβοστάμου, το οποίο έχει εξασφαλισμένη χρηματοδότηση και εκτελείται. Τελικά επί ποιου σχεδίου καλούμαστε να τοποθετηθούμε ?   

Κατόπιν αυτών πιστεύοντας ότι η αποστολή και η υποχρέωση κάθε δημοτικού Συμβουλίου είναι να σχεδιάζει και να υλοποιεί  έργα που πρέπει να υπηρετούν την βελτίωση της καθημερινότητας  του πολίτη.

Τοποθετούμαστε ως προς την πρόταση που έχει δοθεί στην δημοσιότητα και στις δυο εκδοχές της, επισημαίνοντας με βάση τις αρχικές παρατηρήσεις μας ότι θεωρούμε αναγκαίες και τις 7 προτάσεις.

Ωστόσο πρέπει να γίνει καθαρό γιατί δεν υποβλήθηκαν και  προτάσεις που υπήρχαν στον προηγούμενο σχεδιασμό των ΟΧΕ (46/2017 Απόφαση Π.Σ), αφού από αυτές 11 προτάσεις εξασφάλισαν χρηματοδότηση,  αλλά  αρκετές διέθεταν ωριμότητα ως προς τη προετοιμασία, και άλλες χρειαζόταν επικαιροποίηση και αδειοδοτήσεις για τις όποιες υπήρχε ο αναγκαίος χρόνος όλη την τρέχουσα δημοτική περίοδο για να διασφαλιστούν. Ενδεικτικά :  Φράγμα  στις Οτες (Μ) 1.400.000€ – Κατασκευή φράγματος ποταμού Άρη (Μ) 970.000€ – Φράγμα στο Λυδί (Μ- Αδ) 600.000€ –Κατασκευή φράγματος στο Περδίκι (Μ) 600.000€ – Κατασκευή υπαίθριου θεάτρου στον Εύδηλο  (Μ) 1.500.000€-Βελτίωση οδικού δικτύου Οικισμού Φάρου (Μ- Αδ) 700.000€ – Λιμενικό Αυλακίου (Μ) 1.000.000€ –Αλιευτικό Καραβοστάμου (Μ)  590.000€- Προστασία παραλιακής οδού Αγ. Κηρύκου από την διάβρωση (Μ) 680.000€.

Επίσης πρέπει να διευκρινιστούν τα έξης :

• Προτάσεις που δεν έχουν αυτή την στιγμή ωριμότητα αλλά προτείνονται για ένταξη στην νέα πρόταση για τις ΟΧΕ με βάση ποια δεδομένα και την εκτίμηση ποιου οργάνου κοστολογήθηκαν. Για παράδειγμα η ανακαίνιση δημοτικού κτιρίου υδροθεραπείας “Απόλλων” προτείνεται για ένταξη με το πόσο του 1.000.000€.   Για την συγκεκριμένη πρόταση υπάρχουν (από τη προηγούμενη δημοτική περίοδο) η Αρχιτεκτονική μελέτη, η μελέτη διαμόρφωσης του περιβάλλοντα χώρου,  και εκκρεμούν  η μελέτη για τον Η/Μ εξοπλισμό η οικοδομική άδεια και τα τεύχη δημοπράτησης. Πιστεύοντας ότι το προτεινόμενο πόσο ένταξης μπορεί να δημιουργήσει προβλήματα στην τύχη του έργου,  προτείνουμε να υποβληθεί  με προϋπολογισμό 2.5000.000€.
• Προτάσεις που αυτή την στιγμή έχουν ωριμότητα με βάση ποια δεδομένα προτείνονται στις ΟΧΕ και όχι σε άλλο άξονα του Π.Π «Βόρειο Αιγαίο» του ΕΣΠΑ 2021-2027. Για παράδειγμα η Περιφερειακή οδός του Ευδήλου Π/Υ 8.755.000€, δεν θα μπορούσε να προταθεί σε άλλη πρόσκληση αφού  έχει εξασφαλισμένη ωριμότητα και μπορεί να είναι και επιλέξιμη  και ανταγωνιστική έναντι άλλων περιοχών του Βόρειου Αιγαίου ? Απελευθερώνοντας με αυτό τον τρόπο πόρους αναγκαίους από τις ΟΧΕ   σε αλλά έργα με μικρότερη ωριμότητα που θέλουν χρόνο να προετοιμαστούν.
• Προτάσεις που αυτή την στιγμή έχουν ωριμότητα και είναι ενταγμένα και δημοπρατημένα με βάση ποια δεδομένα προτείνονται στις ΟΧΕ και όχι σε άλλο άξονα του Π.Π «Βόρειο Αιγαίο» του ΕΣΠΑ 2021-2027. Για παράδειγμα η Μεταφορά, επεξεργασία και διάθεση λυμάτων οικισμού Καραβοστάμου, Π/Υ 1.605.000€, δεν θα μπορούσε να προταθεί σε άλλη πρόσκληση αφού έχει εξασφαλισμένη ωριμότητα και μπορεί να είναι και επιλέξιμη και ανταγωνιστική έναντι άλλων περιοχών του Βόρειου Αιγαίου ? Απελευθερώνοντας επίσης πόρους αναγκαίους από τις ΟΧΕ σε αλλά έργα με μικρότερη ωριμότητα που θέλουν χρόνο να προετοιμαστούν.

Καταλήγοντας σχετικά με την διαδικασία σχεδιασμού των Ολοκληρωμένων Χωρικών επενδύσεων (ΟΧΕ) στο Βόρειο Αιγαίο, αφού διευκρινιστεί ποια από τις δυο προτάσεις καλούμαστε να εγκρίνουμε αυτή με τις 5 η τις 7 προτάσεις που αφορούν έργα  στον Δήμο Ικαρίας.

Σε ότι μας αφορά στο βαθμό που γίνονται αποδέκτες οι αρχικές παρατηρήσεις μας και οι συμπληρωματικές τροποποιήσεις ως μέρος της απόφασης – πρότασης του Δ.Σ Ικαρίας, τοποθετούμαστε υπέρ της έγκρισης του προτεινόμενου σχεδιασμού.   Σε διαφορετική περίπτωση θα τοποθετηθούμε δηλώνοντας παρόν όχι γιατί διαφωνούμε με όσα έργα τελικά προταθούν (άλλωστε για κάποια από αυτά έχει γίνει προσπάθεια να προετοιμαστούν από τα προηγούμενα χρόνια που είχαμε την ευθύνη  της διοίκησης του Δήμου), αλλά γιατί διαφωνούμε με τον πρόχειρο και προβληματικό τρόπο που καλούμαστε να τοποθετηθούμε για ένα σχεδιασμό σημαντικό, αλλά εν τέλη προαποφασισμένο.

 Για την Λαϊκή Συσπείρωση Ικαρίας

Λαρδάς   Νικόλαος

 Σχετικά : Η με Αρ. Πρωτ. 830/12.4.2023 Πρόσκληση της ΕΥΔ του Προγράμματος «ΒΟΡΕΙΟ ΑΙΓΑΙΟ», για υποβολή πρότασης στρατηγικής για την ανάπτυξη  των μικρών νησιών,  στο πλαίσιο του Π.Π «Βόρειο Αιγαίο» του ΕΣΠΑ 2021-2027.