Ένα θέμα που απασχολεί έντονα τις προεκλογικές συζητήσεις– εδώ και αρκετά χρόνια- αφόρα την τύχη των ιαματικών πηγών της Ικαρίας.

Σχετικά με τις ιαματικές πηγές, όσοι συμπαρατάσσονται στην «Λαϊκή Συσπείρωση» θέλουν όχι μόνο να αναδείξουν αυτόν τον πλούτο που διαθέτει η περιοχή μας, αλλά και πως αυτός ο πλούτος θα μπορούσε να αξιοποιηθεί προς όφελος του λαού.   Γιατί δεδομένης της θεραπευτικής ιδιότητας των ιαματικών πηγών, θα μπορούσαν στο πλαίσιο του ιαματικού τουρισμού, οι πηγές αυτές να αξιοποιηθούν για τις ανάγκες των εργαζομένων, των συνταξιούχων και όχι φυσικά να στρώνεται ο δρόμος για να θησαυρίζουν κάποιοι  επιχειρηματικοί όμιλοι.

Εδώ στη Ικαρία, χρειάζεται όχι μόνο να συζητήσουμε, αλλά και να βγάλουμε και συμπεράσματα για τα κόμματα που κυβέρνησαν, και για τους τοπικούς υποστηρικτές τους που τώρα ζητούν τη στήριξη του λαού της Ικαρίας για να τους ενισχύσουν.  Θυμηθείτε  ποιες πολιτικές δυνάμεις που κλίνουν σε όλες τις πτώσεις την λέξη “ανάπτυξη”, βάζουν μπροστά και διάφορα κοσμητικά επίθετα για να κρύψουν ότι αυτή η ανάπτυξη αφορά τους λίγους, τους επιχειρηματικούς ομίλους και τα κέρδη τους.   Όταν μιλάνε για ανάπτυξη στην περιοχή μας συμπεριλαμβάνουν πάντοτε στα μεγαλεπήβολα σχέδια τους τον τουρισμό και τις ιαματικές πηγές. Θυμηθείτε τι κάνουν στο διά ταύτα; Τα γνωστά. Λένε μεγάλα λόγια και δίνουν υποσχέσεις που ποτέ δεν πραγματοποίησαν.

Η ΝΔ, το ΠΑΣΟΚ και ο ΣΥΡΙΖΑ με τη διακυβέρνησή τους παρέδωσαν την τουριστική αξιοποίηση του τόπου και το φυσικό πλεονέκτημα των ιαματικών πηγών στην επιχειρηματική δραστηριότητα ή στην αδράνεια.  Αφού διέλυσαν τον ΕΟΤ, που σαν κρατικός φορέας είχε στην ευθύνη του μαζί με τις λουτροπηγές και χρήσιμες λειτουργικές εγκαταστάσεις, όσες είχαν περιθώρια άμεσου κέρδους τις παρέδωσαν σε ιδιώτες. Έτσι το μεγαλύτερο μέρος των ιαματικών πηγών των Καμένων Βούρλων, της Αιδηψού, του Λουτρακίου, των Μεθάνων, στην Καϊάφα, στην Θέρμη, στην Σουρωτή, παραδόθηκε σε ιδιώτες, όπου οι επενδυτές έκαναν βέβαια κάποια έργα εκσυγχρονισμού για την εξυπηρέτηση του marketing. Παράλληλα σε ιαματικές πηγές, με μικρότερη «εμπορική προοπτική»,  ενοικίασαν τη χρήση τους σε μικρότερους επιχειρηματίες. Τις υπόλοιπες τις άφησαν να μαραζώσουν, χωρίς συντήρηση των όποιων υποδομών διέθεταν. Είναι γνωστές οι εικόνες με τα ερειπωμένα κτήρια, που θυμίζουν άλλες εποχές.

Στη συνέχεια με τη συγκρότηση του Ταμείου Αξιοποίησης Ιδιωτικής Περιουσίας του Δημοσίου –του γνωστού ΤΑΙΠΕΔ– στο πλαίσιο των μνημονίων και του γενικότερου κλίματος ιδιωτικοποιήσεων όποιες ιαματικές πηγές είχαν προοπτική επιχειρηματικής αξιοποίησης, τις έβγαλαν στο σφυρί, φροντίζοντας να τις προικίσουν με τον χρήσιμο περιβάλλοντα χώρο, (ακόμη και με παράνομους τρόπους, όπως συνέβη στο συγκρότημα Θερμοπυλών). Δεν έμεναν όμως, εκεί : Τελευταία σημαντική πρωτοβουλία της κυβέρνησης της Ν.Δ ήταν η ψήφιση σχετικού νόμου, οπότε οι ιαματικές πηγές παρέμειναν υπό προϋποθέσεις και ουσιαστικό κυβερνητικό έλεγχο στους δήμους.  Στενά δεμένη και απόλυτα προσαρμοσμένη σε αυτές τις λογικές, όλο αυτό το διάστημα, ήταν η στάση των Δήμων και της Περιφερειών όπου οι εκλεκτοί της ΝΔ, του ΣΥΡΙΖΑ και του ΠΑΣΟΚ , έλεγαν βέβαια πως οι ιαματικές πηγές πρέπει να δοθούν στους δήμους για να τις αξιοποιήσουν, συγκαλύπτοντας όμως πως κι αυτή η πρόταση οδηγούσε στις ιδιωτικοποιήσεις μέσω Συμπράξεων Δημόσιου και Ιδιωτικού τομέα -των γνωστών ΣΔΙΤ- εφόσον οι Δήμοι δεν διαθέτουν επενδυτικά κεφάλαια.  Στην πραγματικότητα αποδέχονται και ενισχύουν με αυτή τη λογική την εμπορευματοποίηση των υπηρεσιών που θα προσφέρονται. Οι όποιες αντιπαραθέσεις μεταξύ τους αφορούσαν διαδικαστικά ζητήματα, θέματα διαχείρισης, για να μην πούμε στο ποιος ή ποιοι επιχειρηματίες θα πάρουν την υπόθεση της εκμετάλλευσης στα χέρια τους.

Αν σήμερα συζητάμε αυτό το ζήτημα, είναι και για έναν επιπλέον λόγο.  Γιατί οι περιοχές στις οποίες βρίσκονται υπόγεια νερά υψηλής θερμοκρασίας, τα λεγόμενα γεωθερμικά πεδία, έχουν τη δυνατότητα να αξιοποιηθούν με πολύ περισσότερους τρόπους, απ’ την ιαματική αξιοποίηση τους.

• Μπορούν, ανάλογα με τις συνθήκες, να χρησιμοποιηθούν για να ζεστάνουν χωριά και πόλεις.
• Μπορούν να χρησιμοποιηθούν για παροχή θερμότητας σε άλλες παραγωγικές μονάδες ή ακόμα και για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας.
• Μπορούν να χρησιμοποιηθούν για ανάπτυξη θερμοκηπιακών καλλιεργειών.

Οι δυνατότητες αξιοποίησης της γεωθερμίας προς όφελος του λαού, για να καλύψουν τις ανάγκες του, ειδικά σε μια χώρα όπως η δική μας, που είναι ιδιαίτερα ενεργή γεωλογικά, είναι μεγάλες.   Όμως, σε ολόκληρη τη χώρα, μεγάλα γεωθερμικά πεδία παραμένουν αναξιοποίητα για δεκαετίες, ενώ θα μπορούσαν να αντιμετωπίσουν πολλαπλά λαϊκά προβλήματα, ενώ η σταδιακή διάλυση από όλες τις μέχρι σήμερα κυβερνήσεις του Ινστιτούτου Γεωλογικών και Μεταλλευτικών Ερευνών, σταμάτησε ακόμα και τις σχετικές έρευνες.

Για παράδειγμα, στην ευρύτερη περιοχή της Ικαρίας αν και υπάρχουν όλες οι ενδείξεις  που πιστοποιούν ότι υπάρχουν γεωθερμικά πεδία που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για όσα αναφέραμε παραπάνω, αντιμετωπίζοντας ορισμένα προβλήματα του τοπικού πληθυσμού, όσο και κάποια διατροφικά προβλήματα.  Δεν έχει γίνει μέχρι τώρα τίποτα αν και τα προηγούμενα χρόνια υποβλήθηκαν —*δυο τουλάχιστον φόρες από τον τότε Δήμο Αγίου Κηρύκου- προτάσεις χρηματοδότησης για την ταυτοποίηση των γεωθερμικών πεδίων, αλλά δυστυχώς δεν έφτανε η ανάγκη, χρειαζόταν και «πολιτική στήριξη»…  Παράλληλα, περαιτέρω έρευνες θα μπορούσαν δυνητικά να εντοπίσουν ακόμα μεγαλύτερα πεδία, που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας. Όμως, οι δυνατότητες αυτές παραμένουν αναξιοποίητες, ενώ η ίδια η γεωθερμία βρίσκεται εκτός κάδρου. Και το ερώτημα είναι γιατί, ειδικά σε μια περίοδο που όλοι, θεωρητικά, πίνουν νερό στο όνομα της λεγόμενης “πράσινης ενέργειας”. Γιατί λοιπόν, ένας τόσο πολύτιμος ενεργειακός πόρος, που κατά κοινή ομολογία είναι απολύτως πράσινος και εξαιρετικά μικρής όχλησης, που θα μπορούσε να αντιμετωπίσει πολλαπλά ενεργειακά προβλήματα των εργαζόμενων της περιοχής δεν αξιοποιείται;  Η απάντηση σε αυτά είναι απλή. Το κίνητρο του κέρδους.

Τι βάζουν στην τσέπη δηλαδή κάποιοι μεγαλοσχήμονες. Σήμερα, οι μεγάλοι ενεργειακοί όμιλοι δεν βλέπουν την γεωθερμία σαν πεδίο υψηλής κερδοφορίας. Απολαμβάνουν πολύ μεγαλύτερα κέρδη από τις γιγάντιες εγκαταστάσεις (ΑΠΕ) που φυτρώνουν σαν μανιτάρια.  Και αυτή η αντίθεση, ανάμεσα στη δυνατότητα και στην πραγματικότητα, αποδεικνύει τον πραγματικό χαρακτήρα της λεγόμενης «πράσινης ανάπτυξης» τους.

Αποδεικνύει ότι στόχος δεν είναι η ήπια ενέργεια, αλλά τα μέγιστα κέρδη. Γι’ αυτό άλλωστε και μπορούμε να προβλέψουμε ότι δεν είναι καθόλου απίθανο το μεγάλο κεφάλαιο να ασχοληθεί με το ζήτημα τη γεωθερμίας αν και όταν οι συνθήκες ευνοούν την κερδοφορία του. Την ώρα που η χώρα στενάζει απ’ την ενεργειακή φτώχεια, υπάρχει πληθωρισμός, ανατιμήσεις, ακρίβεια, υποφέρει ο λαός μας.

Για εμάς, οι αναξιοποίητες δυνατότητες της περιοχής εδώ είναι μια ακόμα απόδειξη του πως η καπιταλιστική ανάπτυξη είναι ανάπτυξη για λίγους, για το πως στο βωμό του κέρδους οι δυνατότητες να ζήσουμε καλύτερα στον τόπο μας πάνε “στράφι”, για το πως ένας άλλος δρόμος ανάπτυξης, θα μπορούσε, να αξιοποιήσει όλον αυτόν τον πλούτο προς όφελος του λαού, καλύπτοντας τις ανάγκες του. 

Είναι επιτακτική ανάγκη να ξεκινήσουμε με πρώτο μέλημα να προχωρήσουν άμεσα αναλυτικές έρευνες για τα γεωθερμικά πεδία της περιοχής, για τη θερμοκρασία τους, την παροχή τους, την ικανότητα τους να χρησιμοποιηθούν για  τηλεθέρμανση, για χρήση απ’ τον αγροτικό τομέα, για παραγωγή ενέργειας και να σταματήσει άμεσα η παράδοση και το ξεπούλημα των γεωθερμικών πεδίων πριν να γίνουν αναλυτικές τέτοιες εκτιμήσεις.

Στον αντίποδα αυτής της πολιτικής, βρίσκονται οι θέσεις και οι προτάσεις που υποστηρίζει η «Λαϊκή Συσπείρωση» για τις ιαματικές πηγές. Για μας οι ιαματικές πηγές είναι φυσικός πλούτος του τόπου, έπρεπε να αποτελούν λαϊκή περιουσία και όχι αντικείμενο καπιταλιστικής-επιχειρηματικής εκμετάλλευσης. Δεν πρέπει να δοθούν ή να παραχωρηθούν σε ιδιώτες.  Το ιαματικό νερό και τα αποτελέσματα αξιοποίησης του πρέπει να τα απολαμβάνει ο εργαζόμενος άνθρωπος, που το χρειάζεται για λόγους υγείας  και ανάπαυσης, χωρίς την παρεμβολή της καπιταλιστικής εκμετάλλευσης και της αφαίμαξης του εισοδήματος του συνταξιούχου και των λαϊκών οικογενειών που θα μπορούσαν να έρχονται εδώ να αναπαύονται, να γιατρεύονται.  Με κρατική χρηματοδότηση, να υπάρξουν οι αναγκαίες κτηριακές υποδομές, που θα πρέπει να συντηρούνται ολοκληρωμένα και να λειτουργούν με εξειδικευμένο προσωπικό και ετήσιο προγραμματισμό.

Ειδικά για την Ικαρία σχετικά με την διέξοδο από αυτή την κατάσταση να θυμίσουμε την πρόταση  που διαμορφώθηκε από το συνέδριο «Ιαματικά Νερά & Κοινωνικός Θερμαλισμός» που διοργάνωσε ο Δήμος Ικαρίας (2017) και το πλαίσιο διεκδικήσεων που περιλαμβάνει αυτή η πρόταση:

• Ανάπτυξη σύγχρονων υποδομών με ευθύνη και χρηματοδότηση του κράτους . Ώστε να διασφαλιστεί η λειτουργία των λουτροπηγών όλο το χρόνο (να είναι ασφαλείς με τον απαραίτητο εξοπλισμό και στελέχωση).
• Να γίνουν μόνιμες προσλήψεις επαρκούς αριθμού προσωπικού όλων των ειδικοτήτων και επιμόρφωση για την απρόσκοπτη λειτουργία των ιαματικών λουτρών και τις ανάγκες των λουομένων.
• Παραχώρηση των ιαματικών πηγών στην Αυτοδιοίκηση καθώς ο φυσικός πόρος -μέσον αγωγής υγείας είναι τοπικός πόρος.
• Άμεση τροποποίηση του θεσμικού πλαισίου (Ν.3498/2006). Ο Θερμαλισμός αποτελεί «εθνικό απόθεμα». Ο τρόπος αναγνώρισης που συντελείται τα τελευταία δέκα χρόνια στο υπουργείο Τουρισμού βρίσκεται σε λάθος κατεύθυνση καθώς απαξιώνει την ιστορία και τον πολιτισμό μας, υποβαθμίζει το αντικείμενο παγκόσμια και δημιουργεί προβλήματα στην ανάπτυξη και λειτουργία των μονάδων θερμαλισμού.
• Να προχωρήσουν άμεσα: α) Η πιστοποίηση του μέσου και των μορφών χρήσης,   β) Ο χαρακτηρισμός των θερμαλιστικών εγκαταστάσεων ως μονάδων Α/θμιας φροντίδας υγείας με όρους και προϋποθέσεις, γ) Να δημιουργηθεί «σχολή θερμαλιστικών σπουδών». Οι δαπάνες πού απαιτούνται για αυτές τις προσαρμογές να καλυφθούν από το κρατικό προϋπολογισμό και όχι από την οικονομική δυνατότητα του κάθε Δήμου.
• Επαναφορά των επιδομάτων λουτροθεραπείας, τουλάχιστον στο επίπεδο του 2011. Να χορηγούνται όσες λούσεις απαιτούνται, με αυστηρά επιστημονικά κριτήρια για τη βελτίωση της υγείας και την ανακούφιση των συμπτωμάτων. Πλήρης κάλυψη, του κόστους μεταφοράς, διαμονής και σίτισης.
• Επανένταξη στο επίδομα λουτροθεραπείας όλων των ασθενειών που έχουν περικοπεί τα προηγούμενα χρόνια.
• Επίσης προκύπτει πλέον επιτακτικά – μετά τις τροποποιήσεις του θεσμικού πλαισίου- η ανάγκη να διεκδικηθεί η παραχώρηση από το Υπουργείο Περιβάλλοντος & Ενέργειας των δικαιωμάτων έρευνας, εκμετάλλευσης & διαχείρισης του γεωθερμικού δυναμικού για τα γεωθερμικά πεδία α) Θερμών, β) Αγίου Κηρύκου, γ) Λευκάδας, δ) Αγίας Κυριακής

Βεβαίως όταν μιλάμε για τη δυνατότητα να αναπτυχθεί ο ιαματικός τουρισμός στην περιοχή μας προς όφελος των εργαζομένων, των συνταξιούχων, μιλάμε και για μια σειρά μέτρα που πρέπει να παρθούν για να μπορούν όλοι να έχουν πρόσβαση.  Κι αυτό πρώτα απ’ όλα σημαίνει μέτρα ενάντια στην ακρίβεια που κατατρώει το λαϊκό εισόδημα.

Σας καλούμε λοιπόν όλους και όλες για να γίνει πράξη, το ωραίο,  το συγκλονιστικό που όλοι επιθυμούμε, να στηρίξετε την «Λαϊκή Συσπείρωση»  και για αυτές τις προτάσεις που αφορούν τις ιαματικές πηγές της Ικαρίας αλλά και συνολικότερα.

Σας λέμε ξανά, για μια ακόμα φορά ότι πολιτικοί Μεσσίες δεν υπάρχουν. Η πραγματική ενότητα μπορεί να σηματοδοτηθεί με την συμπόρευση και συσπείρωση δυνάμεων γύρω από τον χώρο εκείνο που μαχητικά και αγωνιστικά, παντού και στον Δήμο Ικαρίας όλο αυτό το διάστημα, μέσα και έξω από το Δ.Σ, ήταν μπροστά, με προτάσεις, με παρεμβάσεις, με ερωτήσεις, χωρίς μικροπολιτικές στοχεύσεις, αλλά με σοβαρότητα και αποφασιστικότητα, αναδεικνύοντας ότι μπορεί να υπάρξει μια διαφορετική διοίκηση, που θα βάλει μπροστά τις ανάγκες του κόσμου στον Δήμο μας.

*Πρόταση Χαρακτηρισμού Γεωθερμικού Πεδίου Δήμου Αγίου Κηρύκου στα Πλαίσια πρόσκλησης του  Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου (2008).

* Πρόταση στο Ε.Π του Υπουργείου Ανάπτυξης του ΕΣΠΑ 200-2013 : Δράση εθνικής εμβέλειας «Συνεργασία»  (2009).